HEMOROİD NEDİR? Hemoroidler anal kanalın (makatin) iç duvarını örten tabakanın (mukozanın) altında oluşan, etrafındaki bağ dokusuyla birlikte genişlemiş toplar damarlardır.
KİMLERDE GÖRÜLÜR?
Hemoroid hastalarinin çoğunun ailesinde de aynı şikayetler bulunur (kalıtsal yapı).
Genellikle ilerleyen yaş, sık sık kabız ya da ishal olunması, büyük abdest yaparken ıkınma sonucunda bu bölgedeki toplar damarlarda basınç artışına yol açmakta ve etrafındaki bağ dokusunun gevşemesine sebep olmaktadır. Başka bir deyişle hemoroidal hastalığa yol açmaktadır.
Hamile kadınlarda hemoroide sık rastlanır. Bunun nedeni hem hormonal değişiklikler hem de büyüyen rahmin bacaklardan dönen ve akışına baskı yapmasıdır.
Alkol, mayalı ve asitli içecekler, turşu ve baharatlardan zengin yiyecekleri sıkça tüketenlerde daha sık görülmektedir.
Uzun süre ayakta duran veya oturanlarda (yönetici hastalığı) hemoroidal hastalık sık görülür.
BELİRTİLERİ NELERDİR?
Kanama: En sık görülen belirtidir. Büyük abdestle birlikte açık kırmızı renkli kan gelir.
Agrı: Özellikle hemoroidlerde ve içinde pıhti oluşmuş (tromboze hemoroid) basur memelerinde görülür.
Kaşıntı
Yanma
Akıntı ve ıslaklık hissi
KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Kanamaya bağlı kansızlık (Anemi)
İltihaplanma ve ateş
Meme içinde kan pıhtısı oluşması ve buna bağlı şiddetli ağrı, meme geri itilemez hale gelir hemen hekime müracaat uygun olur.
TANI
Hemoroidlerin teşhisinde genellikle parmakla muayene yeterlidir. Bazi durumlarda anoskopik ve rektoskopik muayene gerekebilir.
DİKKAT! Perianal bölge hastalıklarının en sık görüleni hemoroiddir ve kansere dönüşmez. Ancak bu bölgede daha seyrek rastlanan:
anal kanser, kalın bağırsağın habis (kanser) veya selim tümörleri (polipler), rektal prolapsus (bağırsağın makattan dışarıya doğru fıtıklaşması), perianal abse, ülseratif kolit gibi
hastalıklardan ayırıcı tanı dıkkatle yapılmalıdır.
Gereken her vakada; kolonoskopi, kalın bağırsak filmi, tümör belirteçleri gibi tetkik ve teşhis yöntemleri uygulanmalıdır.
Hemoroidin tedavisi (medikal veya girişimsel) kesin teşhisten sonra yapılmalıdır.
TEDAVİ
Tedavide kullanılan yöntemler hemoroidal hastalığın derecesine göre değişmektedir.
Tıbbi Tedavi: 1. ve 2. derecedeki hemoroidal hastalığı olanlara uygulanır.
Sık kabız veya ishal olmaktan kaçınmak
Günde 1,5-2 litre su içmek ve posalı diyet
Dışkılama sonrasi ılık oturma banyosu (iltihaplı durumlar hariç)
İlaç tedavisi; fitil, krem ve tabletler
Girişimsel Tedavi
Skleroterapi (büzüştürücü tedavi): Hemoroid memelerine damarları büzüştürücü bir maddenin iğne ile tatbikidir. Damarların büzüşmesi sonucu meme kaybolur.
1.ve 2. derecedeki hemoroidlere uygulanır.
Anestezi gerekli değildir. Lokal anestezi tavsiye edilir.
Ortalama girişim süresi 3 dakikanın altındadır.
Hasta ayni gün taburcu edilebilir.
Infraredkoagülasyon: Yanlış olarak lazer tedavisi olarak bilinir. Gerçeği kızıl ötesi ışıkla dağlama yöntemidir. 2. derece hemoroidlere uygulanabilir. Anestezi gerekli değildir. Lokal anestezi tavsiye edilir. Ortalama girişim süresi 3 dakikanin altındadır.
Hasta aynı gün taburcu edilebilir.
Bandligasyon (bağlama yöntemi): Hemoroid memesinin boynuna lastik bir halka takılarak memenin kuruyup düşmesini sağlar. 2. derecede ve seçilmiş 3. derecedeki hemoroidlerde uygunlanır. Anestezi gerekli değildir. Lokal anestezi tavsiye edilir. Ortalama girişim süresi 3 dakikanın altındadır. Hasta aynı gün taburcu edilebilir.
Longo yöntemi (zımbalama Yöntemi): Yalnız hemoroid ameliyatları için geliştirilmiş bir aletle yapılır. Alet tek kullanımlıktır. Ameliyat süresini kısaltır ve ameliyat sonrası ağrı az olur. 3. derece hemoroidlerde iyi sonuç vermektedir. Hemoroide yandaş fissür, fistül gibi hastalıklar olmamalıdır.Lokal anestezi yeterli olabilir. Genel anestezi tavsiye edilir.
Ortalama girişim süresi 10 dakikanın altındadır. Hastanede yatış süresi 1 gecedir.
Ligasure Yöntemi: Akademik kabul görmüş en yeni yöntemlerden biridir. Dokudaki lifleri düşük ısıda füzyon enerjisi kullanarak birbirine yapıştırır. Kansız, dikişsiz ameliyat olanağı sağlar. Ameliyat süresinin kisalması ve ameliyat sonrası ağrının çok az olması gibi avantajlari vardır. 3. ve 4.derecedeki hemoroidlerde kullanılır. Lokal anestezi yeterli olabilir. Genel anestezi tavsiye edilir. Ortalama girişim süresi 10 dakıkanın altındadır. Hastanede yatış süresi 1 gecedir.
Lazer Yöntemi: Hemoroid pakelerinin içine girilerek lazer probuyla yakma ve yapıştırma işlemidir. Evre 2-3 hemoroidlerde tercih edilir.
Cerrahi Yöntemler: Ameliyatta neşter, elektro koter ve lazer gibi cerrahi aletler kullanılmaktadır.Daha önce başarısız bir ameliyat geçirmiş ve nüksetmiş hemoroid vakalarında ve komplikasyon yapmış 3.ve 4. hemoroidler için kullanılır. Genel anestezi tavsiye edilir. Ortalama girişim süresi 15 dakikanın altındadır. Hastanede yatış süresi 1 gecedir.Hemoroid hastalarının tedavisinde başarı, doğru tanı ve buna uygun doğru yöntemin seçilmesi ile sağlanır.
ANAL FİSSÜR NEDİR?
Anal fissür makat çıkışındaki örtünün (mukozanın) genellikle arka duvarından (kuyruk sokumu hızası) yarılmasıdır. Bu yara dış büzücü makat adelesi üzerinde olur. Her dışkılama sırasında dışkı adeleyi tahriş eder. Böylece ağrı ve adelede istemsiz kasılma (spazm) oluşur. Adeledeki bu kasılma çatlağın iyileşmesini geciktirir. Sonuç olarak yara-ağrı-spazm-yara kısır döngüsü oluşur.
Kimlerde görülür?
Uzun süren kabızlık sorunu olan kişilerde
Çok sık ishal olan kişilerde
Doğum yapmış kadınlarda
Hemoroid hastalarında
Ülseratif kolit ve Crohn gibi iltihabi bağırsak hastakalıklarında
Belirtileri nelerdir?
Dışkılama anında ve sonrasında bıktırıcı ağrı
Dışkıda çizgi şeklinde kan
Makatta kaşıntı ve yanma
Anüste ele gelen çıkıntı (meme ucu gibi)
Teşhis (tanı):
Hastanın hikayesi ve anüsün muayenesi genellikle teşhis için yeterlidir. Parmakla muayene ağrılı olabilir. Bazen anoskopik ve rektoskopik muayene gerekebilir.
Tedavi :
Tıbbı Tedavi: Erken dönemde teşhis edilmiş hastalarda kabızlıktan kaçınmak (posalı diyet, dışkı yumuşatıcı ilaçlar), ılık oturma banyoları ve ciddi bir medikal tedavi fissürün kronikleşmesini (müzminleşmesini) önleyerek tedavi sağlar.
Girişimsel Tedavi: Bir kaç ay içerisinde iyileşme görülmez ise fissür kronikleşmiş demektir, tedavi cerrahidir. Anüsü çevreleyen spazm oluşmuş büzücü kas gevşetilir bu işleme Lateral İnternal Sfinkterotomi denir. Lokal anestezi gereklidir.Ortalama girişim süresi 5 dakikanın altındadır. Hasta aynı gün taburcu edilebilir.
PERİANAL ABSE
Makat çevresinde oluşan abselerdir. En sık nedeni makat içerisindeki bazı güddelerin iltihaplanmasıdır.
Belirtileri:Makat çevresinde şiddetli ağrı, kızarıklık, şişlik, terleme ve titremedir.
Tanı:Fizik muayene ve laboratuar tetkikleri ile tanı koyulur.
Tedavi: Absenin drenajı (absenin cerrahi olarak boşaltılması)
Antibiyotik tedavisi
ANAL FİSTÜL NEDİR?
Anal kanalla anüs etrafındaki cilt arasında oluşan ayrı bir yoldur. En sık neden bu bölgede oluşan abselerdir. Alçak veya yüksek seviyeli olabilir.
Belirtileri nelerdir?
İç çamaşırı kirleten şekilde sarı, kirli akıntı
Kaşıntı
Ağrı
Zaman zaman kanama
Anüs etrafında kitle hissi
Kimlerde görülür?
Anal bölge etrafında abse olan ve daha önce oluşmuş kişilerde.
Hemoroid hastalarında
Kronik anal fissürü olanlarda
Sistemik bir hastalığın belirtisi olanlarda (Crohn hastalığı, Ülseratif kolit, Tüberküloz vb.).
Teşhis (tanı)
Muayene genellikle yeterlidir. Fistülün makat içindeki ağzı ancak anoskopik muayene ile görülür. Komplike fistüllerde radyolojik görüntüleme yöntemlerine ihtiyaç duyulur (fistülografi, rektal ultrasonografi gibi).
Tedavi
Cerrahidir. Fistülün yerleşimine, alçak veya yüksek seviyeli oluşuna bağlıdır.
Uygulanan bazı yöntemler;
Fistülotomi: Fistül yolunun açılarak sekonder olarak iyileşmeye bırakılmasıdır.
Fistüllektomi: Fistül yolunun cerrahi olarak çıkarılmasıdır.
Seton uygulaması ve lazerle fistül yolunun yakılması işlemidir.
Genel anestezi gerekir.
Ortalama girişim süresü 15 dakika civarıdır.
Hastanede yatış süresi 1 gecedir.
KIL DÖNMESİ NEDİR?
Kılların kuyruk sokumu ve nadiren de göbekte, deri altına ilerleyip burada abse ve fistül oluşturmasıdır.
Belirtileri nelerdir?
Kuyruk sokumunda ağrı ve kötü kokulu akıntı en sık görülen belirtilerdir. Deri altına yerleşen kılların oluşturduğu boşluklarda enfeksiyon gelişirse abse meydana gelir. Bu durumda ağrı, ateş, titreme ve terleme olabilir. Absenin cerrahi olarak boşaltılası gerekir.
Kimlerde görülür?
Erkeklerde kadınlara göre 3 kez daha sık görülür.
Çok uzun süre oturarak çalışanlarda görülür.
Tanı (Teşhis)
Muayenede kuyruk sokumundaki sinüs ağızlarının görülmesi yeterlidir.
Tedavi cerrahidir. Kıl dönmesinde uygulanan cerrahi yöntemlerden bazıları;
Eksizyon ve sekonder iyileşme: Deri ve deri altı dokusunun çıkarılması ve oluşan boşluğun pansumanlarla iyileşmesinin sağlandığı yöntemdir. Pansuman süresi 1 ayın üzerindedir. Nüks (tekrarlama) oranı düşüktür.
Eksizyon ve primer onarım: Deri ve deri altı dokusunun çıkarılarak, oluşan boşluğun dikişlerle kapatılmasıdır. İyileşme süresi yaklaşık 1 haftadır. Nüks (tekrarlama) oranı düşüktür.
Eksizyon ve fleple (yama) tamir: Deri ve deri altı dokusunun çıkarılması, oluşan boşluğun yan taraflarda bulunan dokuların kaydırılmasıyla yapılan tamir yöntemidir. İyileşmesi süresi yaklaşık 1 haftadır. Nüks oranı çok düşüktür.
Fahri YILMAZ
GENEL CERRAHİ UZMANI